Zasady suplementacji DHEA u mężczyzn

Dr hab. n. med. Michał Rabijewski

Zakład Zdrowia Prokreacyjnego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

DHEA jest hormonem, który w ostatnich latach zrobił ogromną „karierę”. Został okrzyknięty „hormonem młodości”. Jego działanie wiąże się z korzystnym wpływem na zdrowie, metabolizm i psychikę.

Co to jest DHEA?

Dehydroepiandrosteron (DHEA), słaby androgen nadnerczowy, i jego siarczan (DHEAS) są wytwarzane w warstwie siatkowatej kory nadnerczy w ilości 30-35 mg na dobę. Ich niewielką wydzielają też jądra i jajniki. 

U osób młodych z prawidłowo przebiegającymi procesami adaptacji do dużego wysiłku fizycznego i stresu wydzielanie DHEA rośnie wraz z zapotrzebowaniem organizmu na ten hormon. W warunkach nadmiernego obciążenia fizycznego, psychicznego oraz u osób starszych nie obserwuje się wyrzutu DHEA z nadnerczy. 

Najwyższe stężenie DHEA występuje około 35. roku życia. Wraz z wiekiem obserwujemy stopniowe zmniejszanie się nadnerczowej produkcji tego hormonu, aż do śladowych ilości kilku miligramów na dobę. Spadek ten (rys. 2) dodatkowo pogłębiają choroby wieku podeszłego, np. choroby układu krążenia, nowotwory, niedobory immunologiczne, depresja i cukrzyca.

Działanie DHEA

DHEA jest „hormonem macierzystym”, ponieważ w tkankach obwodowych ulega przemianie do innych hormonów – estrogenów i androgenów (ryc. 1). Za ich pośrednictwem wywiera działania metaboliczne. U mężczyzn z DHEA powstają głównie estrogeny – estradiol i estron, natomiast u kobiet androgeny, głównie testosteron. 

DHEA wywiera korzystne działanie na układ odpornościowy. Zwiększa odsetek komórek odpowiedzialnych za cytotoksyczność, a więc za niszczenie bakterii i wirusów. W przypadku ostrego zakażenia, a szczególnie sepsy, większe szanse przeżycia mają chorzy, u których stwierdzono wyższe stężenia DHEA. Może także wywierać działanie antynowotworowe.

Zaobserwowano również korzystny wpływ DHEA na ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. Hormon ten działa jako neuroprzekaźnik w ośrodkowym układzie nerwowym. Bierze udział w procesach zapamiętywania. DHEA odpowiada także w mózgu za poziom nastroju. Zaburzenia jego wydzielania mogą mieć wpływ na rozwój depresji i schizofrenii. Wykazano też, że zastosowanie DHEA poprawia jakość snu. Wywiera także działanie antyoksydacyjne. 

Efekty suplementacji DHEA u męzczyzn 

Stosowanie DHEA u mężczyzn poprawia libido oraz erekcje. Według najnowszych badań ponad 1,5 miliona mężczyzn w Polsce cierpi na zaburzenia wzwodu. Ponad połowa z nich to osoby pomiędzy 40. a 60. rokiem życia. Takie problemy są spowodowane m.in. zaburzeniami hormonalnymi, postępującym wraz z wiekiem niedoborem DHEA, chorobami przewlekłymi, takimi jak: cukrzyca, miażdżyca, zaburzenia lipidowe, niewydolność nerek, wątroby, choroby gruczołu krokowego.

Prowadzono badania nad skutecznością stosowania DHEA u mężczyzn z zaburzeniami erekcji. Codziennie przez pół roku chorym podawano ten hormon. Już po 4 miesiącach u 90 proc. pacjentów wykazano istotną poprawę libido, wzwodów i orgazmów.

Biorąc pod uwagę, że u mężczyzn stężenie DHEA obniża się średnio o 10 proc. na dekadę oraz że nawet 50 proc. mężczyzn po 50. roku życia ma zaburzenia wzwodu, należy uznać wyrównywanie niedoboru tego hormonu za niezwykle obiecującą i bezpieczną metodę leczenia tych zaburzeń.

         U około 35 proc. mężczyzn w Polsce występuje tzw. zespół metaboliczny, czyli otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe (wysokie stężenie cholesterolu) oraz zwiększone ryzyko cukrzycy lub już rozwinięta cukrzyca. Zaobserwowano, że  im niższe stężenie DHEA, tym wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i zespołu metabolicznego. Wiele nieprawidłowości metabolicznych, m.in. insulinooporność i otyłość brzuszna, powodują zmniejszenie syntezy DHEA. Postępujące z wiekiem niedobory hormonalne mogą być z jednej strony przyczyną, a z drugiej skutkiem zaburzeń metabolicznych. Mamy więc do czynienia ze swoistym „błędnym kołem” hormonalno-metabolicznym. Wykazany u mężczyzn korzystny wpływ DHEA na insulinowrażliwość może w istotny sposób zmniejszać ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego i jego konsekwencji.

        Niedobór DHEA odgrywa istotną rolę w rozwoju miażdżycy naczyń i choroby wieńcowej. Zainteresowanie badaczy tym problemem wzrosło, gdy stwierdzono niskie stężenie DHEA u mężczyzn z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Wyniki badań pozwoliły na wysunięcie tezy o potencjalnie korzystnym wpływie uzupełnienia niedoborów DHEA na zapobieganie miażdżycy i w konsekwencji choroby wieńcowej. DHEA zmniejsza akumulację lipidów w ścianie naczyń krwionośnych, znieznacznei zapobiega tworzeniu się zmiani miażdżycowych w naczyniach oraz zapobiega powstawaniu zakrzepów. Zaobserwowano, że im wyższe stężenie DHEA, tym wyższe stężenie HDL-cholesterolu, a niższe cholesterolu całkowitego i LDL-cholesterolu. 

        Choć osteoporoza uznawana jest za chorobę kobiecą, to dotyczy również mężczyzn. Złamania szyjki kości udowej obarczone są trzykrotnie wyższą śmiertelnością niż u kobiet. Wykazano, że mężczyźni z osteoporozą, a więc zwiększonym ryzykiem złamań osteoporotycznych mają niskie stężenie DHEA. Udowodniono, że suplementacja tym hormonem powoduje przyrost gęstości mineralnej kości w obrębie kości udowej.

        Stosowanie DHEA ma korzystny wpływ na psychikę u mężczyzn. Hormon ten poprawia nastrój i zmniejsza ryzyko depresji, wpływa korzystnie na sprawność intelektualną i fizyczną, poprawia jakość snu. Wpływa również korzystnie na libido i potencję, co pośrednio poprawia samoocenę, pewność siebie i chęć do podejmowania aktywności seksualnej.

Dawkowanie i Bezpieczeństwo suplementacji DHEA u mężczyzn

        Dzienna dawka wynosi 10 mg. Jeżeli efekty są niewystarczające można zwiększyć dawkę do 50 mg. U mężczyzn przyjmujących prawidłowe dawki DHEA nie zaobserwowano objawów ubocznych. Obrzęki, wzrost masy ciała, zaburzenia wzwodu, ginekomastia, łysienie androgenowe, problemy ze snem i zaburzenia rytmu serca występują bardzo rzadko i mogą świadczyć o istotnym przedawkowaniu leku. 

        Stosowanie silnych androgenów (testosteronu) wiąże się z koniecznością kontroli stanu klinicznego gruczołu krokowego. Uważa się, że mogą one wpływać na ryzyko raka stercza. Tymczasem długoterminowe stosowanie DHEA nie wpływa istotnie na stężenie specyficznego antygenu sterczowego (PSA), wielkość gruczołu krokowego ani jakiekolwiek objawy związane ze stanem klinicznym stercza, w tym ryzyko raka. 

Podsumowanie

• Dehydoepiandrosteron (DHEA) jest anrrogenem wydzielanym przez korę nadnerczy.
• Niedobór DHEA występuje już po 35 roku życia u mężczyzn e
• Niedobór DHEA może zwiększać ryzyko choroby wieńcowej, zespołu metabolicznego, cukrzycy, osteoporozy a także obniżenia nastroju, depresji, obniżenia libido i zaburzeń wzwodu u mężczyzn
• Wyrównywanie niedoborów DHEA u mężczyzn (w dawce 50 mg dziennie) jest bezpieczną i pozbawioną działań ubocznych metodą zapobiegania i leczenia procesów związanych ze starzeniem
• DHEA poprawia jakość życia, nastrój, libido oraz potencję oraz ma korzystne działanie metaboliczne u mężczyzn